Βυσσίνωση

Η Βυσσίνωση είναι επαγγελματική νόσος

Η βυσσίνωση, ICD-10 J66.0 είναι νόσος που εμφανίζεται σε εργαζόμενους που έρχονται σε επαφή με σκόνη βάμβακος, λιναριού και καννάβεως.

Έχει περιγραφεί από τις αρχές του 19 ου αιώνα και το όνομα προέρχεται από την ομηρική λέξη βύσσος που σημαίνει λεπτό ύφασμα.

Το χαρακτηριστικό της βυσσινώσεως είναι η εμφάνιση συμπτωματολογίας κατά το πρωί της Δευτέρας και γι' αυτό ονομάζεται "πυρετός του πρωινού της Δευτέρας".

Είναι περίεργο νόσημα, γιατί δεν υπάρχουν παθολογοανατομικές βλάβες, αλλά και γιατί μετά την έκθεση στο βαμβάκι παρατηρούνται βρογχίτιδα και βρογχιολίτιδα και όχι πνευμονικό εμφύσημα που συνδέεται με τη νόσο.

---

Γενικά τα νοσήματα από νήματα σε υφαντουργικές εργασίες είναι:

• Βυσσίνωση
• Επαγγελματική βρογχίτιδα
• Βρογχιολίτιδα
• Οξέα μη βυσσινωτικά επεισόδια
• Πυρετός από μαλλί
• Βήχας των υφαντουργών
• Νόσος των εργατών καννάβεως και λιναριού

Επιδημιολογικά αν παρουσιασθεί σε ένα επαγγελματικό χώρο βυσσίνωση, τότε η αναλογία των ασθενών που θα νοσήσει θα φθάσει το 50%.

---

Θεωρίες αιτιολογίας της βυσσίνωσης

1η θεωρία: Η αντίδραση οργανισμού οφείλεται στην απελευθέρωση ισταμίνης και άλλων μεσαζόντων από τα αιμοπετάλια. Η εισπνοή σκόνης από βαμβάκι προκαλεί βρογχοστένωση  που αναστέλλεται με χορήγηση αντιισταμινικών. Και άλλοι μεσάζοντες δρουν όπως η βραδέως δρώσα ουσία της αναφυλαξίας (SRS-A) και των λευκοτριενών C και E.

2η θεωρία: Η παθογένεση της βυσσινώσεως οφείλεται σε χυμοτακτικούς μηχανισμούς με προσέλκυση πολυμορφοπύρηνων στους αεραγωγούς.

3η θεωρία: Στηρίζεται στη δράση ενδοτοξίνης λιποπολυσακχαρίδης (LPS). Τα φυτά του βαμβακιού μολύνονται από Gram αρνητικά βακτήρια που περιέχουν λιποπολυσακχαρίδη, τα οποία προκαλούν βρογχοστένωση χωρίς πυρετό.

4η θεωρία: Είναι η θεωρία της αντίδρασης αντιγόνου-αντισώματος. Η βυσσίνωση προκαλεί αντίδραση υπερευαισθησίας τύπου ΙΙΙ και με τη σκόνη του βαμβακιού ενεργοποιούνται στοιχεία του συμπληρώματος. Η ατοπίακι η υπεραντιδραστικότητα των αεραγωγών άλλωστε προδιαθέτουν σε βυσσίνωση.

Δεν υπάρχουν ειδικές παθολογοανατομικές βλάβες στη βυσσίνωση.Παρατηρούνται μόνο τα βυσσινωτικά οζίδια που είναι σπάνια και είναι άμορφες συσσωρεύσεις με μελανό κίτρινο πυρήνα που περιβάλλεται από εκφυλισθέντα κυψελιδικά μακροφάγα. Μπορεί να συνυπάρχει εμφύσημα σε όσους καπνίζουν και συχνά συνυπάρχει βρογχίτιδα και βρογχιολίτιδα.

---

Συμπτώματα

• Σπάνια τα συμπτώματα εμφανίζονται στην πρώτη επαφή με τη σκόνη βαμβακιού, συνήθως, όμως, απαιτούνται αρκετά χρόνια εργασίας για να εμφανισθούν.
• Συνήθως η πρώτη εμφάνιση των συμπτωμάτων γίνεται κατά την επιστροφή στην εργασία μετά από αργία ή διακοπές. Συχνά αυτό συμβαίνει το πρωί κάποιας Δευτέρας. Παρουσιάζονται δύσπνοια, συσφιγκτικό αίσθημα στο στήθος και πιθανόν αναπνευστικός συριγμός.
• Κατόπιν τις επόμενες ημέρες της εβδομάδας τα συμπτώματα εξαφανίζονται για να παρατηρηθούν πάλι την επόμενη Δευτέρα. Εάν ο εργαζόμενος δεν απομακρυνθεί από την εργασία του τότε η κατάσταση αυτή συνεχίζεται με μια σαφή περιοδικότητα και στη συνέχεια εμφανίζονται όχι μόνο στην αρχή αλλά και τις υπόλοιπες ημέρες της εβδομάδας. Εάν αυτή η κατάσταση συνεχισθεί παρατηρούνται μόνιμες βλάβες και τα συμπτώματα διτηρούνται και μετά την απομάκρυνση από την εργασία.

---

Κλινικά στάδια βυσσινώσεως

Στάδιο 0: Συσφιγκτικό αίσθημα στο στήθος μερικές φορές κατά την πρώτη ημέρα της εβδομάδας

Στάδιο 1: Συσφιγκτικό αίσθημα στο στήθος σταθερά κατά την πρώτη ημέρα της εβδομάδας

Στάδιο 2: Συσφιγκτικό αίσθημα στο στήθος και δύσπνοια όχι μόνο την πρώτη αλλά και άλλες ημέρες της εβδομάδας

Στάδιο 3: Τα συμπτώματα του σταδίου 2 με σημαντικές διαταραχές στη λειτουργία των πνευμόνων

Η εμφάνιση βυσσινώσεως επηρεάζεται από το κάπνισμα και οι καπνιστές παρουσιάζουν μεγαλύτερο επιπολασμό της νόσου. Επιπλέον το κάπνισμα σε ασθενείς που πάσχουν από βυσσίνωση συντελεί στην ανάπτυξη εμφυσήματος και μη αναστρέψιμης απόφραξης των αεραγωγών.

Κατά τα στάδια 0, 1, 2 δεν υπάρχουν ευρήματα στην ακτινογραφία θώρακος, ενώστο στάδιο 3 μπορεί να υπάρχει εικόνα πνευμονικού εμφυσήματος.

---

Λειτουργικός έλεγχος πνευμόνων

Στα οξέα επεισόδια παρατηρούνται ελάττωση FVC, FEV1, RV, ενώ παραμένουν αμετάβλητα η ολική πνευμονική χωρητικότητα (TLC) και η διαχυτική ικανότητα των πνευμόνων. Επίσης μπορεί να διαπιστωθεί πτώση της μερικής πίεσης οξυγόνου

Μείωση της FEV1 μεταξύ 5-10% (μεγαλύτερη των 200ml)  δείχνει βυσσίνωση.

Στάδια βυσσίνωσης κατά τον λειτουργικό έλεγχο πνευμόνων

Στάδιο 0: Μικρή οξεία αντίδραση

Στάδιο 1: Μέτρια οξεία αντίδραση

Στάδιο 2: Μικρή ως μέτρια αναστρέψιμη βλάβη

Στάδιο 3: Μέτρια προς μεγάλη μη αναστρέψιμη βλάβη

---

Αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση συνίσταται στη λήψη κατάλληλων μέτρων για ελάττωση της εμφάνισης της βυσσίνωσης:

• Η σκόνη στον περιβάλλοντα χώρο εργασίας δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 0,2 mg/m3.
• Πριν την πρόσληψη εργαζομένου πρέπει να γίνεται λειτουργικός έλεγχος αναπνοής με σπιρομέτρηση ανά εξάμηνο πριν και μετά την ημερήσια εργασία του. Στο τέλος της εργασίας δεν πρέπει να παρατηρείται ελάττωση της FEV1 μεγαλύτερη του 10%.

Βιβλιογραφία

1. Mundie TG, Ainsworth SK. Etiopathogenic mechanisms of bronhoconstricton in byssinosis: a review. Am Rev Resp Dis 1986, 133: 1181.

2. Keith W, Morgan C. Byssinosis and related conditions. In: Morgan and Seaton eds. Occupational Lung Diseases, 3rd ed. Philadelphia: Saunders Co, 1995, pp 484-9