Μήπως έχετε ακράτεια κοπράνων;

Ακράτεια κοπράνων, ακράτεια εντέρου ή πρωκτική ακράτεια, ICD-10 R15, είναι η έλλειψη ελέγχου της αφόδευσης, οδηγώντας σε ακούσια απώλεια αερίων (φούσκωμα), υγρών  (υγρά στοιχεία κοπράνων και βλέννα) και/ή απώλεια στερεών κοπράνων από το περιεχόμενο του εντέρου.

Η ακράτεια κοπράνων μπορεί να συνυπάρχει με δυσκοιλιότητα ή διάρροια.

Αιτίες ακράτειας κοπράνων

-Βλάβη από τον τοκετό

-Επιπλοκή από χειρουργική επέμβαση ορθοπρωκτική (συμμετοχή των σφιγκτήρων του πρωκτού)

-Παθήσεις εντέρου, όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, η τροφική δυσανεξία, η δυσκοιλιότητα με ακράτεια υπερχείλισης, η φλεγμονή του πρωκτού, οι  αιμορροΐδες, οι ραγάδες του πρωκτού, ο καρκίνος του πρωκτού, τα συρίγγια του πρωκτού, διάρροια που εμφανίζεται μετά την αφαίρεση της χοληδόχου κύστης, λόγω της υπερβολικών χολικών οξέων.

- Ανατομικές βλάβες του ορθού και πρωκτού (τραύμα σφιγκτήρα, εκφύλιση σφιγκτήρα, περιπρωκτικό συρίγγιο, πρωκτική πρόπτωση)

-Νευρολογικές διαταραχές (σκλήρυνση κατά πλάκας, βλάβη νωτιαίου μυελού, δισχιδής ράχη, αποπληξία, εγκεφαλικό επεισόδιο, όγκος με βλάβη του νωτιαίου μυελού, τραύμα, άνοια, νόσος του Parkinson, επιληπτικές κρίσεις.

-Δυσκοιλιότητα  με υπερφόρτωση κοπράνων.

-Γνωστικές και/ή συμπεριφορικές δυσλειτουργίες (άνοια, μαθησιακές δυσκολίες).

-Σακχαρώδης διαβήτης.

-Συγγενείς ανωμαλίες πρωκτού, ορθού και νωτιαίου μυελού σε παιδιά.

-Τροχαία με κατάγματα της πυέλου, της σπονδυλικής στήλης.

-Σεξουαλική κακοποίηση με  τραυματισμό και ρήξη  του περινέου, από εισαγωγή ξένων σωμάτων στο ορθό, πρωκτικό σεξ.

-Συστηματικά νοσήματα. όπως το σκληρόδερμα.

-Η βλάβη και ο εκφυλισμός των νεύρων περινέου άγνωστης αιτιολογίας.

-Η ακτινοβολία της πυέλου για καρκίνο του προστάτη.

- Γενικευμένη αδυναμία του πυελικού εδάφους.

-Διαταραχές ορθού όπως, οι όγκοι και στενώσεις, μεγάλο ορθό.

- Φάρμακα που μπορεί να επιδεινώσουν τη διάρροια:

• Φάρμακα που αλλάζουν τον τόνο του σφιγκτήρα.
• Νιτρικά άλατα, ανταγωνιστές διαύλων ασβεστίου,βήτα-αναστολείς, σιλδεναφίλη, εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης.
• Αντιβιοτικά ευρέος φάσματος(Κεφαλοσπορίνες, πενικιλλίνες, μακρολίδια).
• Τοπικά φάρμακα που εφαρμόζονται στο πρωκτό (γλυκερίνη, νιτριγλυκερίνη, διλτιαζέμη, βητανεχόλη, αλλαντική τοξίνη.
• Φάρμακα που προκαλούν ακατάσχετη διάρροια.
• Υπακτικά, μετφορμίνη, ορλιστάτη, εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης, αντιόξινα με μαγνήσιο, διγοξίνη.
• Φάρμακα που προκαλούν δυσκοιλιότητα, όπως λοπεραμίδη, οπιοειδή, τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, αντιόξινα που περιέχουν αργίλιο, κωδεΐνη.
• Ηρεμιστικά/υπνωτικά (μείωση της εγρήγορσης)
• Οι βενζοδιαζεπίνες, τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης, τα αντιψυχωσικά.

Επιπλοκές ακράτειας κοπράνων

-Οι τοπικές αντιδράσεις του δέρματος και οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος ή τα έλκη κατάκλισης (κατακλίσεις).

-Μεγάλο κόστος αντιμετώπισης (κόστος των φαρμάκων, προϊόντα για την ακράτεια, απώλεια της παραγωγικότητας).

-Μειωμένη ποιότητα ζωής, μειωμένη αυτοεκτίμηση, ντροπή, ταπείνωση,  κατάθλιψη.

Υπολογίζεται ότι περίπου 2,2% των ενηλίκων έχει ακράτεια κοπράνων.

Τα συμπτώματα της ακράτειας κοπράνων

 -Έλλειψη ελέγχου του περιεχομένου του εντέρου, η οποία τείνει να επιδεινωθεί χωρίς θεραπεία.

-Έντονη αίσθηση κνησμού από τον πρωκτό.

-Περιπρωκτική δερματίτιδα (ερεθισμός και φλεγμονή του δέρματος γύρω από τον πρωκτό.

-Λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος.

-Απώλεια μικρών ποσοτήτων καφέ  υγρών  και χρώση των εσωρούχων

Είδη ακράτειας κοπράνων

Επιτακτική ακράτεια είναι η ξαφνική ανάγκη για αφόδευση και συνδέεται με μειωμένο ορθού όγκο, μειωμένη ικανότητα των τοιχωμάτων του ορθού για να διασταλεί και να φιλοξενήσει κόπρανα, και αυξημένη ευαισθησία του ορθού.

Παθητική ακράτεια που δεν γίνεται ξαφνικά και συνδέεται με αδυναμία του εξωτερικού πρωκτικού σφιγκτήρα και του εσωτερικού πρωκτικού σφιγκτήρα.

Επιδημιολογία

Στα παιδιά ονομάζεται  ακούσια απώλεια κοπράνων, σε παιδιά ηλικίας άνω των 4 ετών που έχουν εκπαιδευτεί τουαλέτα. Ο όρος ψευδοακράτεια χρησιμοποιείται όταν υπάρχει ακράτεια σε παιδιά που έχουν ανατομικές ανωμαλίες (π.χ. μεγάλο σιγμοειδές ή πρωκτική στένωση).

Στους άνδρες ακράτεια κοπράνων μπορεί να συμβεί μετά από ριζική προστατεκτομή, ενώ στις γυναίκες μετά τον τοκετό ή λόγω μεγάλης πυελικής εξόδου.

Κλίμακες αξιολόγησης της ακράτειας κοπράνων

Η Cleveland Clinic (Wexner) κλίμακα ακράτειας κοπράνων λαμβάνει υπόψη πέντε παραμέτρους που βαθμολογούνται από 0 (απούσα) έως 4 (καθημερινά) τη συχνότητα της ακράτειας με αέρια, υγρά, ή στερεά κόπρανα και τις αλλαγές στον τρόπο ζωής 

Η κλίμακα Park's χρησιμοποιεί 4 κατηγορίες, για στερεά και υγρά κόπρανα, επιτακτική ή παθητική ακράτεια κοπράνων. 

Ο δείκτης σοβαρότητας της ακράτειας κοπράνων ακράτειας βασίζεται σε τέσσερις τύπους της διαρροής (αέρια, βλέννα, υγρά κόπρανα, στερεά κόπρανα) και πέντε συχνότητες (1-3 ανά μήνα, 1 εβδομάδα, 2 ανά εβδομάδα, 1 ημέρα, 2 ή περισσότερο ανά ημέρα ). Υπάρχουν και άλλες πολλές κλίμακες.

Διαγνωστική προσέγγιση ακράτειας κοπράνων

• Αναγνώριση της ακριβής αιτίας με ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό, καθώς και λεπτομερείς ερωτήσεις σχετικά με τα συμπτώματα, τις συνήθειες του εντέρου, τη διατροφή, τα φάρμακα και άλλα ιατρικά προβλήματα.
• Δακτυλική εξέταση (αξιολογεί την πίεση ηρεμίας και την εκούσια συστολή (μέγιστη συμπίεση) του σφιγκτήρα.
• Επισκόπηση περιοχής για ανωμαλίες και παθήσεις περινέου. 
• Ορθοπρωκτική μανομετρία που καταγράφει την πίεση που ασκείται από τους σφιγκτήρες του πρωκτού 
• Ηλεκτρομυογράφημα πρωκτού για βλάβη των νεύρων
• Δυναμική μαγνητική τομογραφία πυέλου
• Πρωκτοσιγμοειδοσκόπηση
• Ενδοπρωκτικό υπερηχογράφημα, είναι το χρυσό πρότυπο για την ανίχνευση αλλοιώσεων του πρωκτού και αξιολογεί τη δομή των σφιγκτήρων του πρωκτού.

Διανωστικά κριτήρια της λειτουργικής ακράτειας κοπράνων

• Επαναλαμβανόμενη ανεξέλεγκτη διέλευση των κοπράνων σε ένα άτομο με μια αναπτυξιακή ηλικία τουλάχιστον, μεγαλύτερη από τα 4 έτη. 

Θεραπεία ακράτειας κοπράνων

Η επιλογή θεραπείας εξαρτάται από την αιτία και τη σοβαρότητα της νόσου.

• Δίαιτα για την δυσκοιλιότητα ή την διάρροια
• Φαρμακευτική αντιμετώπιση, ανάλογα με αντιδιαρροϊκά ή καθαρτικά, τοπικοί παράγοντες για τη θεραπεία και την πρόληψη της δερματίτιδας, τοπικά αντιμυκητιασικά, τοπικά αντιφλεγμονώδη φάρμακα. 
• Πρόληψη ων  δευτερογενών  βλαβών με τη σωστή υγιεινή και τα κατάλληλα προϊόντα.
• Ασκήσεις για την ακράτεια κοπράνων
• Βιοανάδραση με πρωκτικό μπαλόνι, ασκήσεις του πυελικού εδάφους (ασκήσεις Kegel) και πρωκτικού σφιγκτήρα, ηλεκτρική διέγερση για σύσπαση των μυών, ταμπόν πρωκτού που εμποδίζουν την ακούσια απώλεια κοπράνων, από πολυουρεθάνη.

Χειρουργική αντιμετώπιση της ακράτειας κοπράνων

Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί εάν τα συντηρητικά μέτρα από μόνα τους δεν επαρκούν για τον έλεγχο της ακράτειας. Υπάρχουν πολλές χειρουργικές επιλογές.

Καμία χειρουργική μέθοδος δεν εγγυάται 100% αποτελεσματικότητα.

Οι επεμβάσεις που μπορεί να σας συστήσει ο ιατρός σας περιλαμβάνουν τις εξής:

• Χειρουργική αποκατάσταση των σφιγκτήρων
• Αποκατάσταση πρόπτωσης ορθού
• Κολοστομία/ειλεοστομία
• Τοποθέτηση τεχνητού σφιγκτήρα
• Αποκατάσταση της ακράτειας με μετατόπιση γειτονικών μυών

Βιβλιογραφία

mayoclinic.com