Η τρομακτική πλευρά της γενικής αναισθησίας

Ακούγεται σαν ιστορία βγαλμένη από θρίλερ ή εφιάλτη.

Σύμφωνα με επιστημονικές εκτιμήσεις, περίπου 1 έως 2 στους 1.000 ανθρώπους παγκοσμίως, οι οποίοι κάνουν γενική αναισθησία για χειρουργική επέμβαση, κάποια στιγμή, εν μέσω της εγχείρισης, επανακτούν τη συνείδησή τους.

Μερικοί ανακαλούν απλώς εικόνες ή ήχους, όμως ορισμένοι, ευτυχώς όχι πολλοί, διηγούνται -μετά την επέμβαση- στους γιατρούς τους ιστορίες πόνου και τρόμου σε φάση πλήρους ακινησίας.

Μια νέα μελέτη φέρνει ξανά στο προσκήνιο το επίμαχο -και επιστημονικά πολυσυζητημένο- θέμα του πώς ακριβώς δουλεύει η γενική αναισθησία στον εγκέφαλο και κατά πόσο όντως όλοι οι ασθενείς μένουν χωρίς συνείδηση.Στην όλη διαδικασία παραμένουν ακόμα ερωτήματα και σκοτεινά σημεία, που οι αναισθησιολόγοι δεν είναι σε θέση να απαντήσουν.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον αναισθησιολόγο Πάτρικ Πάρντον του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης και της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου Χάρβαρντ, καθώς και τον καθηγητή Έμερι Μπράουν του πανεπιστημίου ΜΙΤ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), σύμφωνα με το "Science" και το "New Scientist", προσάρτησαν μια συσκευή ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος με 64 ηλεκτρόδια στο κεφάλι δέκα ενηλίκων εθελοντών, προκειμένου να καταγράψουν τις αλλαγές στην εγκεφαλική δραστηριότητα, καθώς άρχιζε να ενεργεί η γενική αναισθησία. Οι εθελοντές καλούνταν να πιέζουν ένα πλήκτρο, όταν ένιωθαν ότι έχαναν τη συνείδησή τους ή την ξανάβρισκαν.

Οι ερευνητές, μ' αυτό τον τρόπο, πιστεύουν ότι ανακάλυψαν ένα αξιόπιστο πρώιμο προειδοποιητικό σημάδι (κάτι σαν «νευρωνική υπογραφή»), που καταγράφεται στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα και δείχνει ότι επανέρχεται η συνείδηση του ναρκωμένου ασθενούς.

Από τα μέσα του 19ου αιώνα όταν άρχισε να εφαρμόζεται η γενική αναισθησία και μέχρι σήμερα, οι γιατροί χρησιμοποιούν έμμεσους δείκτες για να παρακολουθούν κατά πόσο ο ασθενής στο χειρουργικό κρεβάτι έχει ή όχι τη συνείδησή του, όπως τις μεταβολές στο ρυθμό της καρδιάς, στην πίεση του αίματος και στον μυϊκό τόνο, όμως πιο αξιόπιστοι και άμεσοι δείκτες δεν υπάρχουν προς το παρόν.

Είναι ελαφρώς τρομακτικό ότι εκατομμύρια άνθρωποι κάνουν αναισθησία κάθε χρόνο και ο αναισθησιολόγος δεν είναι σε θέση να γνωρίζει με βεβαιότητα ότι ο ασθενής δεν έχει συνείδηση.

Οι μηχανισμοί με βάση τους οποίους λειτουργεί η γενική αναισθησία, παραμένουν ένα μυστήριο και η νέα μελέτη ενισχύει την εντύπωση ότι η γενική αναισθησία επηρεάζει τη νεπικοινωνία και τον συγχρονισμό μεταξύ των διαφορετικών περιοχών του εγκεφάλου.

Πρόσθεσε, όμως, ότι θα πάρει χρόνο, έως ότου εφαρμοστεί ως πρακτική ρουτίνας στα χειρουργεία των νοσοκομείων η καταγραφή με ειδικό εγκεφαλογράφημα (κι όχι αυτό που γίνεται σήμερα) της κατάστασης συνείδησης κάθε ασθενούς, καθώς εξελίσσεται η επέμβαση.

Βιβλιογραφία

Patrick L. Purdon , Eric T. Pierce, Eran A. Mukamel, Michael J. Prerau, John L. Walsh, Kin Foon K. Wong, Andres F. Salazar-Gomez, Priscilla G. Harrell, Aaron L. Sampson, Aylin Cimenser, ShiNung Ching,  Nancy J. Kopell,  Casie Tavares-Stoeckel, Kathleen Habeeb, Rebecca Merhar, Emery N. Brown,  Electroencephalogram signatures of loss and recovery of consciousness from propofol, PNAS 2013 110 (12) 4431-4432;