Συντηρητικά στα αντιπηκτικά στα σωληνάρια λήψεως αίματος

Στα σωληνάρια λήψης αίματος χρησιμοποιούνται τα εξής υλικά:

Συμπλήρωμα	Στόχος, παραδείγματα
Πλαστικά σφαιρίδια	Ορολογικές εξετάσεις, διασταύρωση αίματος, κλινική χημεία (βιοχημικές εξετάσεις αίματος)
Κιτρικό άλας 3,8%	Δοκιμασίες πήξεως, ΤΚΕ
Ηπαρίνη-Na	Αέρια αίματος, καθορισμός συμβατότητας (HLA)
EDTA-ethylenediaminetetraacetic acid	Αιματολογία
Φθοριούχο νάτριο	Γαλακτικό οξύ και γλυκόζη

Επισημάνσεις για τα αντιπηκτικά και τα συντηρητικά

Σοβαρά λάθη γίνονται σε προσδιορισμούς ηλεκτρολυτών, χρησιμοποιώντας νατριούχα και καλιούχα αντιπηκτικά, όπως και σε προσδιορισμούς ασβεστίου από τη χρήση αντιπηκτικών που δεσμεύουν το ασβέστιο (EDTA). Πρέπει να σημειωθεί ακόμη ότι τα αντιπηκτικά μπορούν να επιδράσουν απευθείας σε έναν προσδιορισμό, αναστέλλοντας μια ενζυμική ή χημική αντίδραση και προκαλώντας ψευδή ελάττωση της τιμής του μετρούμενου συστατικού.

-Η ηπαρίνη είναι το πιο πλατιά χρησιμοποιούμενο αντιπηκτικό στις αναλύσεις κλινικής χημείας. Η ηπαρίνη αναστέλλει τη δραστικότητα της όξινης φωσφατάσης και παρεμποδίζει τη δέσμευση ασβεστίου σε EDTA σε μεθόδους για τον προσδιορισμό Ca που απαιτούν σύμπλοκο με EDTA. H ηπαρίνη εμποδίζει την σύνδεση της Τ3 και Τ4 στις θυρεοδεσμευτικές πρωτείνες προκαλώντας υψηλότερες συγκεντρώσεις των ελεύθερων κλασμάτων των ορμονών. Η ηπαρίνη προκαλεί σημαντική αναστολή της αφυδρογονάσης, του υδροξυβουτυρικού και της γαλακτικής αφυδρογονάσης.

-Το EDTA - ethylenediaminetetraacetic acid είναι ένας χηλικός παράγοντας που δεσμεύει το ασβέστιο και άλλα μέταλλα και χρησιμοποιείται ως ένα αντιπηκτικό για τη διατήρηση δειγμάτων αίματος.  Χρησιμοποιείται επίσης για τη θεραπείατης δηλητηρίασης από μόλυβδο και την υπερασβεστιαιμία. Το EDTA είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για αιματολογικές εξετάσεις, επειδή προστατεύει τα κυτταρικά συστατικά του αίματος. Το EDTA λόγω του ότι δεσμεύει μεταλλικούς συμπαράγοντες ενζύμων προκαλεί αναστολή της δραστικότητας της αλκαλικής φωσφατάσης, της κινάσης της κρεατίνης και της αμινοπεπτιδάσης της λευκίνης. Επειδή δεσμεύει ασβέστιο δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται για αναλύσεις Ca και σιδήρου.

-Το κιτρικό νάτριο χρησιμοποιείται ευρέως για μελέτες πήξεως. Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για προσδιορισμούς ασβεστίου επειδή δεσμεύει το ασβέστιο. Αναστέλλει την αμινοτρανσφεράση και την αλκαλική φωσφατάση, αλλά διεγείρει την όξινη φωσφατάση. Το κιτρικό, επειδή δεσμεύει το μόλυβδο, ελαττώνει την παραγωγή χρώματος σε χρωματομετρικές αναλύσεις με αποτέλεσμα ψευδώς χαμηλά αποτελέσματα.

-Τα οξαλικά προκαλούν σμίκρυνση του όγκου των ερυθροκυττάρων λόγω εξόδου ύδατος από τα ερυθροκύτταρα προς το πλάσμα με αποτέλεσμα πτώση του αιματοκρίτη μέχρι 10% και ελάττωση της συγκέντρωσης των συστατικών του πλάσματος μέχρι 5%. Τα οξαλικά αναστέλλουν τη δραστικότητα της όξινης και αλκαλικής φωσφατάσης, της αμυλάσης και της γαλακτικής αφυδρογονάσης και δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σε αναλύσεις ασβεστίου, ινσουλίνης και φωσφόρου.

-Το φθοριούχο νάτριο χρησιμοποιείται ως συντηρητικό στους προσδιορισμούς σακχάρου του αίματος, αναστέλλοντας τα ενζυμικά συστήματα που λαμβάνουν μέρος στη γλυκόλυση. Χωρίς την προσθήκη αντιγλυκολιτικών η συγκέντρωση της γλυκόζης του αίματος ελαττώνεται 10 mg/100 ml ανά ώρα στους 25ο  C. O ρυθμός πτώσεως είναι σημαντικά ταχύτερος σε νεογέννητα και σε ασθενείς με λευχαιμία. Το φθοριούχο νάτριο δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί για τον προσδιορισμό ουρίας λόγω του, ότι αναστέλλει την ουρεάση.

Το ιωδοοξεϊκό οξύ χρησιμοποιείται αντί του φθοριούχου νατρίου ως αντιγλυκολιτικός παράγοντας. Δεν επηρεάζει την ουρεάση, αλλά αναστέλλει την κινάση της κρεατίνης.

-Τα συντηρητικά προστίθενται στα ούρα για να ελαττώσουν τη βακτηριδιακή δράση ή τη χημική αποσύνθεση ή για να διαλύσουν συστατικά τα οποία έχουν την τάση να σχηματίσουν ιζήματα ή ακόμη και να ελαττώσουν της ατμοσφαιρική οξείδωση ασταθών συστατικών. Σε ορισμένα δείγματα ούρων δεν πρέπει να προστίθενται συντηρητικά και γι’ αυτό θα πρέπει να διατηρούνται στο ψυγείο κατά τη διάρκεια της συλλογής. Γενικά όλα τα ούρα με ή χωρίς χημική συντήρηση θα πρέπει να διατηρούνται στο ψυγείο κατά τη διάρκεια της συλλογής.

Το υδροχλωρικό οξύ (10 ml σε συλλογή ούρων 24ώρου) και το βορικό οξύ (1g σε συλλογή ούρων 24ωρου) xρησιμοποιούνται ως συντηρητικά για οξινοποίηση των ούρων κάτω από pH3 για αναλύσεις ασβεστίου, στεροειδών και VMA. Οξέα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως συντηρητικά για αναλύσεις ουρικού διότι προκαλούν καθίζηση ουρικών αλάτων.

Η Τολουένη καταλαμβάνει την επιφάνεια των ούρων και εμποδίζει την επαφή του αέρα με το δείγμα, δεν εμποδίζει όμως την ανάπτυξη αναερόβιων μικροοργανισμών.

Το ανθρακικό νάτριο (5 g σε συλλογή ούρων 24ώρου) χρησιμοποιείται ως συντηρητικό πορφυρινών και ουροχολινογόνου.

Βιβλιογραφία

http://lib.njutcm.edu.cn