Ασπιρίνη

Η ασπιρίνη είναι ένα από τα καλύτερα φάρμακα

Η θεραπευτική επίδραση σκευασμάτων που περιέχουν ουσίες παρόμοιες με αυτή της ασπιρίνης ήταν γνωστή ήδη από την αρχαιότητα.

-Ο Ιπποκράτης περιγράφει το φλοιό της ιτιάς, ο οποίος, σήμερα, είναι γνωστό ότι περιέχει μια ουσία που ονομάζεται σαλικίνη και τον συνιστά ως ίαμα κατά του πυρετού και των πόνων.

-Το 1853 ο Αλσατός χημικός Σαρλ Φρεντερίκ Ζεράρτ (Charles Frédéric Gerhardt) ήταν ο πρώτος που παρασκεύασε το δραστικό συστατικό της ασπιρίνης, τοακετυλοσαλικυλικό οξύ αναμιγνύοντας ακετυλοχλωρίδιο με σαλικυλικό νάτριο. Ο νεαρός τότε χημικός ονόμασε το προϊόν της (βίαιης) αντίδρασης αυτών των συστατικών "σαλικυλικο - οξικό ανυδρίτη".

-Το 1897 χημικοί της γερμανικής εταιρείας Μπάγιερ άρχισαν την έρευνα πάνω στο ακετυλοσαλικυλικό οξύ και το 1899, η εταιρεία είχε δημιουργήσει νέο φάρμακο με βάση αυτή την ουσία και το κυκλοφόρησε στο εμπόριο με την επωνυμία "Ασπιρίνη".

-Στη δεκαετία του 1950 οι πωλήσεις της ασπιρίνης γνωρίζουν σημαντική πτώση, καθώς αρχίζει να κυκλοφορεί στο εμπόριο η παρακεταμόλη, η οποία εμφανίζει παρόμοιες αναλγητικές ιδιότητες με λιγότερες παρενέργειες.

-Ωστόσο, το 1948, ο καλιφορνέζος γιατρός Λόρενς Κρέιβεν (Lawrence Craven) παρατήρησε ότι κανείς από τους 400 ασθενείς του, στους οποίους είχε χορηγήσει ασπιρίνη, δεν είχε υποστεί καρδιακή προσβολή. Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι "μια ασπιρίνη την ημέρα" μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής. Άλλωστε είναι γνωστό ότι αυτό που σώζει ένα ασθενή με έμφραγμα είναι να του δώσεις να μασήσει μια ασπιρίνη.

-Η πραγματική δράση της ασπιρίνης διευκρινίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του '70, όταν διαπιστώθηκε ότι αναστέλλει την παραγωγή προσταγλανδινών (ουσίες που προκαλούν φλεγμονή) από τον οργανισμό.

Χρησιμοποιείται ως αναλγητικό, αντιπυρετικό και αντιφλεγμονώδες.

Σε χαμηλές δόσεις λαμβάνεται και ως αντισυγκολλητικό των αιμοπεταλίων.

Δεν θα πρέπει να λαμβάνεται από άτομα με έλλειψη του ενζύμου G6PD, καθώς και από άτομα κάτω των 16 ετών, επειδή υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης του συνδρόμου Reye (υψηλός πυρετός, κεφαλαλγία, αιφνίδιος θάνατος) και με προσοχή από άτομα που λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή (π.χ. Sintrom). Πολλοί άνθρωποι παίρνουν ασπιρίνη για να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής. Η ασπιρίνη έχει την ιδιότητα να βοηθά στο να μη δημιουργούνται θρομβώσεις στην καρδιά ή ακόμη και στον εγκέφαλο και, έτσι, να αποφεύγονται ακόμη και εγκεφαλικά επεισόδια. Την ανακάλυψη αυτή έκανε ο γιατρός Λόρενς Κρέιβεν γύρω στα 1950, όταν παρατήρησε ασυνήθιστες αιμορραγίες σε παιδιά που έπαιρναν ασπιρίνη για να αντιμετωπίσουν τον πόνο μετά από εγχείρηση αμυγδαλών.

Η ιδιότητα της ασπιρίνης να λεπταίνει το αίμα την καθιστά επικίνδυνη να λαμβάνεται από λίγες μέρες πριν από χειρουργικές επεμβάσεις ως και αρκετές ημέρες μετά, γιατί δύναται να προκαλέσει ακατάσχετη αιμορραγία. Επίσης, οι γυναίκες την αποφεύγουν κατά την έμμηνο ρύση.

Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η ασπιρίνη μπορεί να βοηθά στην πρόληψη εμφάνισης καρκινικών όγκων, όπως αυτών του στομάχου, των εντέρων ή ακόμη και του μαστού. Η ασπιρίνη βοηθά στην μείωση των οιστρογόνων, που θεωρούνται υπεύθυνα για τη δημιουργία καρκίνου του μαστού στις γυναίκες.

Παρά το γεγονός, όμως, ότι η ασπιρίνη θεωρείται "καλό" φάρμακο για την πρόληψη και θεραπεία πολλών ασθενειών, οι γιατροί συνιστούν ότι κανείς δε θα πρέπει να παίρνει ασπιρίνη χωρίς την έγκριση του γιατρού, γιατί η λήψη της όχι μόνο δεν είναι ασφαλής για όλα τα άτομα αλλά μπορεί, επίσης, να αλληλεπιδράσει με άλλα φάρμακα και να προκαλέσει κακό. Γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης θα πρέπει να αποφεύγουν να παίρνουν ασπιρίνη. Παρόλα τα προβλήματα όμως, η ασπιρίνη δεν παύει να είναι ένα από τα παλαιότερα και πιο διαδεδομένα φάρμακα στον κόσμο.

Οι πιο συνήθεις παρενέργειες κατά την χρόνια χρήση είναι τα δυσπεπτικά ενοχλήματα. Η ανάπτυξη έλκους, διαβρωτικής γαστρίτιδας και γαστρορραγίας είναι σπανιότερα. Ακόμη και η λήψη μόνο 75 mg ημερησίως ακετυλοσαλικυλικού οξέως με τη μορφή ασπιρίνης την ημέρα (κάτι λιγότερο από μία παιδική ασπιρίνη) μπορεί να προκαλέσει σοβαρή γαστρορραγία. Παράγοντες κινδύνου είναι η μεγάλη ηλικία, το ιστορικό έλκους, η συνοδός λήψη ορισμένων φαρμάκων (π.χ. κορτιζόνης, αντιπηκτικά), η λήψη πολλών μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών.

Η τοξική δράση των φαρμάκων αυτών στο στομάχι είναι άμεση και έμμεση. Η ασπιρίνη και το σαλοσπίρ είναι ασθενή οξέα. Διαπερνούν τις λιποειδικές μεμβράνες των επιθηλιακών κυττάρων του στομάχου, προκαλώντας ποικίλες κυτταρικές αλλοιώσεις. Προκαλούν επίσης αλλοιώσεις στην επιφανειακή βλέννα του στομάχου. Η έμμεση δράση τους εκδηλώνεται με μείωση στην πηκτικότητα του αίματος που προκαλούν στην κυκλοφορία και μείωση των επιπέδων των προσταγλανδινών. Οι προσταγλανδίνες είναι απαραίτητες για την ρύθμιση της γαστρικής έκκρισης οξέως σε φυσιολογικά επίπεδα, για την ακεραιότητα και τον πολλαπλασιασμό των επιθηλιακών κυττάρων του στομάχου.

Λόγω (κυρίως) της έμμεσης δράσης της ασπιρίνης τα προστατευτικά εντεροδιαλυτά δισκία ακετυλοσαλικυλικού οξέως (π.χ. σαλοσπίρ), που χορηγούνται για το έμφραγμα και για πρόληψη θρομβώσεων, εμφανίζουν, επίσης, κίνδυνο έλκους και γαστρορραγίας.

Η προληπτική τους χορήγηση έχει θέση σε περιπτώσεις υψηλού κινδύνου για την ανάπτυξη ορισμένων επικίνδυνων θρομβώσεων και σε περιπτώσεις υψηλού κινδύνου για την ανάπτυξη ορισμένων επικίνδυνων καρκινωμάτων.

Ένοχη" για τύφλωση η χρήση ασπιρίνης;

Κυκλοφορεί μία δημοσίευση στο διαδίκτυο ότι η ασπιρίνη μπορεί να προκαλέσει απώλεια όρασης κατά την τρίτη ηλικία λόγω εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.

Το συμπέρασμα βγήκε από  μία νέα αυστραλιανή επιστημονική έρευνα. Πάντως οι επιστήμονες επισήμαναν ότι δεν υπάρχουν ακόμα επαρκή στοιχεία που να δικαιολογούν, προς το παρόν, μια αλλαγή στη θεραπευτική χρήση της ασπιρίνης από όσους την παίρνουν για καιρό. (Οι άνθρωποι στην τρίτη ηλικία έχουν πολλά προβλήματα υγείας και παίρνουν και άλλα πολλά φάρμακα, μαζί με την ασπιρίνη).