Αμινοξέα ως συμπληρώματα διατροφής

Τα αμινοξέα είναι οι δομικές μονάδες των πρωτεϊνών και η καθημερινή μας ανάγκη για πρωτεΐνες είναι στην πραγματικότητα ανάγκη για αμινοξέα.

Τα διατροφικά αμινοξέα χωρίζονται σε βασικά και μη βασικά.

Τα βασικά αμινοξέα δεν μπορούν να παρασκευαστούν από τον οργανισμό αλλά πρέπει να ληφθούν από τη διατροφή.

Τα μη βασικά είναι κι αυτά απαραίτητα για την υγεία, αλλά μπορούν να παρασκευαστούν από τα βασικά.

Και τα βασικά και τα μη βασικά αμινοξέα επανασυναρμολογούνται μέσα στον οργανισμό σε ορμόνες, ένζυμα, νευροδιαβιβαστές, αντισώματα και φορείς διατροφικών στοιχείων.

Τα αμινοξέα είναι από τις πιο δημοφιλείς κατηγορίες συμπληρωμάτων διατροφής, κυρίως για τους προχωρημένους αθλητές που ζητούν επιπλέον αποτελέσματα.

Ως συμπλήρωμα διατροφής προέρχονται από διάσπαση της πρωτεΐνης με τη μέθοδο της υδρόλυσης. Ανάλογα με το βαθμό υδρόλυσης η πρωτεϊνη αποδίδει μικρές ενώσεις αμινοξέων (διπεπτίδια ή τριπεπτίδια) ή και μεμονωμένα ελεύθερα αμινοξέα.

Η πιο κατάλληλη στιγμή για τη λήψη ελεύθερης μορφής αμινοξέων είναι αμέσως μετά την προπόνηση. όπου η ανάγκη του οργανισμού γι αυτά είναι μεγάλη και το ποσοστό που αποβάλλεται μικρό ή και καθόλου.

Οι έρευνες δείχνουν ότι μεγαλύτερη αξία για τον αθλητή έχουν τα πεπτιδικού δεσμού αμινοξέα. Ο οργανισμός τα αναγνωρίζει πιο εύκολα, και έχει αρκετό χρόνο για να τα απορροφήσει. Τα αμινοξέα αυτά θα προστατέψουν τον οργανισμό στο να αποφύγει την καταστροφή της μυϊκής πρωτεΐνης που προέρχεται από ιδιαίτερα έντονες προπονήσεις ή από δίαιτα χαμηλών θερμίδων.

Η καλύτερη μέθοδος υδρόλυσης είναι αυτή που χρησιμοποιεί ένζυμα για τη διάσπαση της πρωτεΐνης.

Σημαντική είναι η πηγή προέλευσης των αμινοξέων. Αμινοξέα από ασπράδι αυγού, βοδινό, γαλοπούλα σίγουρα υστερούν σε βιολογική αξία σε σχέση με αυτά που προέρχονται από λακταλμπουμίνη.

Τα αμινοξέα πεπτιδικού δεσμού, συνήθως, κυκλοφορούν σε υγρή μορφή ή σε μορφή ταμπλέτας.

Σημαντικός παράγοντας αξιολόγησης της ποιότητας ενός σκευάσματος αμινοξέων είναι η πηγή προέλευσης της πρωτεΐνης που υδρολύθηκε.

Επιλέγοντας λοιπόν συμπλήρωμα αμινοξέων θα πρέπει να προσέξουμε τα παρακάτω:

• Πηγή και τρόπος διάσπασης των αμινοξέων.

• Πόσα mg περιέχει ανά ταμπλέτα και σύγκριση τιμής βάσει ιδίας ποσότητας:

π.χ. κόστος ανά 10.000 mg αμινοξέων μεταξύ διαφορετικών σκευασμάτων.

• Κύρος και αξιοπιστία της εταιρίας παραγωγής και διακίνησης του προϊόντος.

Έτσι λοιπόν, αμινοξέα από ασπράδι αυγού, βοδινό ή γαλοπούλα σίγουρα υστερούν σε βιολογική αξία σε σχέση με αυτά που προέρχονται από υδρόλυση λακταλμπουμίνης (whey).

Η λακταλμπουμίνη είναι η πιο αξιοποιήσιμη πηγή αμινοξέων για έναν αθλητή υψηλών απαιτήσεων, γιατί σ'αυτήν υπερτερούν τα αμινοξέα διακλαδωτής αλυσίδας BCAA που είναι L-Leucine, L-Isoleucine, L-Valine. Τα αμινοξέα BCAA είναι αυτά που θα προστατέψουν τον οργανισμό στο να αποφύγει την καταστροφή της μυϊκής πρωτεϊνης που προέρχεται από ιδιαίτερα έντονες προπονήσεις ή από δίαιτα χαμηλών θερμίδων. Κυκλοφορούν και ως ξεχωριστό συμπλήρωμα διατροφής και έχει πολύ καλά αποτελέσματα αν ληφθεί σε μια ποσότητα τεσσάρων ταμπλέτων πριν την προπόνηση και τεσσάρων μετά. 

Η προσθήκη βιταμινών σε σκευάσματα αμινοξέων σίγουρα παίζει κάποιο ρόλο στην απορρόφηση τους ο οποίος είναι σχετικά μικρός. Η βιταμίνη Β6 φαίνεται ότι παίζει έναν κάπως πιο σημαντικό ρόλο σ' αυτό το θέμα.

Όσον αφορά την απορρόφηση απαραίτητη είναι η ταυτόχρονη λήψη ενός ροφήματος πλούσιο σε υδατάνθρακες, γιατί ο οργανισμός λόγω της μεγάλης ανάγκης που έχει μετά την προπόνηση για γλυκόζη, θα χρησιμοποιήσει τα αμινοξέα για δημιουργία γλυκόζης και όχι για μυϊκή αποκατάσταση. Εξάλλου μυϊκή αποκατάσταση χωρίς αναπλήρωση γλυκόζης άμεσα, δεν μπορεί να συμβεί και χωρίς μυϊκή αποκατάσταση δεν έχουμε μυϊκή ανάπτυξη.

Πριν από αρκετά χρόνια οι bodybuilders συνήθιζαν να λαμβάνουν τα αμινοξέα νηστικοί χωρίς την ταυτόχρονη λήψη υδατανθράκων. Ο λόγος γι'αυτό ήταν ότι απορροφώνται καλύτερα έτσι, και ότι δεν ανακόπτεται η παραγωγή αυξητικής ορμόνης που λαμβάνει χώρα όταν ο οργανισμός είναι σε κατάσταση υπογλυκαιμίας δηλαδή μετά την προπόνηση.

Όσον αφορά δε την αυξητική ορμόνη, όντως κατά τη διάρκεια της προπόνησης παράγεται από τον οργανισμό και κυρίως βέβαια προς το τέλος της προπόνησης. Όμως αυτή η παραγωγή ανακόπτεται έτσι και αλλιώς αμέσως μόλις ο αθλητής τελείωσει την προπόνηση, οπότε η λήψη υδατανθράκων μαζί με αμινοξέα στο τέλος της προπόνησης δεν θα παίξει θετικό ή αρνητικό ρόλο στην έκκριση αυτής της ορμόνης. 

Και προσοχή, γιατί η μακροχρόνια χρήση μεμονωμένων αμινοξέων μπορεί να προκαλέσει διαταραχή στην ισορροπία των υπολοίπων. Επίσης, όταν γίνεται ταυτόχρονη χρήση μεμονομένων αμινοξέων και σκευάσματος με συνδυασμό των βασικών αμινοξέων, η λήψη πρέπει να γίνεται σε διαφορετικές ώρες, ώστε να εξασφαλίζονται τα τυχόν ανεπαρκή αμινοξέα στον οργανισμό.

Μορφές αμινοξέων:

• Είναι οι L μορφές που είναι η φυσική μορφή αμινοξέων που απαντώνται στη φύση.
• Οι D μορφές που δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται.
• Οι DL μορφές με φαινυλαλανίνη για ανακούφιση χρόνιου πόνου.

Βιβλιογραφία

1.        Savelieva KV, Zhao S, Pogorelov VM et al. (2008). Bartolomucci, Alessandro. ed. "Genetic disruption of both tryptophan hydroxylase genes dramatically reduces serotonin and affects behavior in models sensitive to antidepressants". PloS ONE 3 (10): e3301.

2.       Tejero J, Biswas A, Wang ZQ et al. (November 2008). "Stabilization and characterization of a heme-oxy reaction intermediate in inducible nitric-oxide synthase". The Journal of Biological Chemistry 283 (48): 33498–507.

3.      Ekanayake S, Skog K, Asp NG (May 2007). "Canavanine content in sword beans (Canavalia gladiata): analysis and effect of processing". Food and Chemical Toxicology 45 (5): 797–803.

4.      Heby O, Persson L, Rentala M (August 2007). "Targeting the polyamine biosynthetic enzymes: a promising approach to therapy of African sleeping sickness, Chagas' disease, and leishmaniasis". Amino Acids 33 (2): 359–5.  

5.      Wang Q, Parrish AR, Wang L (March 2009). "Expanding the genetic code for biological studies". Chem. Biol. 16 (3): 323–36.

6.      Konar, Sanjit; et al. (2010). "Structural determination and characterization of copper and zinc bis-glycinates with X-ray crystallography and mass spectrometry". Journal of Coordination Chemistry 63 (19).

7.      Pilobello KT, Mahal LK (June 2007). "Deciphering the glycocode: the complexity and analytical challenge of glycomics". Current Opinion in Chemical Biology 11 (3): 300–5.