Ανδρική υπογονιμότητα

Ένας υγιής άνδρας, ελευθερώνει με κάθε  εκσπερμάτιση 120-600 εκατομμύρια σπερματοζωάρια και παράγει κατά τη διάρκεια της ζωής του περίπου 400 δισ. σπερματοζωάρια.

Η πιο κοινή αιτία ανδρικής υπογονιμότητας είναι  η αδυναμία πολλών ανδρών να παράγουν ικανοποιητικό αριθμό υγιούς σπέρματος.

Αιτίες ανδρικής υπογονιμότητας

-Φυσιολογικό σπέρμα θεωρείται εκείνο με συγκέντρωση σπερματοζωαρίων πάνω από 20 εκατομμύρια ανά ml σπερματικού υγρού, με καλή κινητικότητα, δηλαδή εμπρόσθια επιταχυνόμενη κίνηση, πάνω από 50% των σπερματοζωαρίων και με σπερματοζωάρια φυσιολογικής μορφολογίας πάνω από 14%.

-Ένας άλλος συχνός λόγος διαταραχής του σπέρματος είναι η κιρσοκήλη, η συλλογή δηλαδή κιρσωδών φλεβών στο όσχεο. Η ανώμαλη συστροφή αυτών των φλεβών οδηγεί σε επιβλαβή αύξηση της θερμοκρασίας στον όρχι, που μπορεί να είναι καταστρεπτική για τα σπερματοζωάρια (αύξηση της θερμοκρασίας ακόμα και κατά ένα βαθμό στην περιοχή του όσχεου μπορεί να είναι επιβλαβής).

-Η ανδρική υπογονιμότητα μπορεί, επίσης, να οφείλεται σε κάποια εμπλοκή κατά μήκος της οδού που ταξιδεύει το σπέρμα. Μια μόλυνση ή τραύμα μπορεί αν προκαλέσει ουλή και να μπλοκάρει την επιδιδυμίδα (όργανο κοντά στον όρχι όπου αποθηκεύεται και ενεργοποιείται το σπέρμα πριν από την εκσπερμάτωση). Επέμβαση κήλης, προηγούμενη βασεκτομή και κυστική ίνωση μπορεί, επίσης, να μπλοκάρει τα σπερματικά σωληνάρια. Τέλος, ο προστάτης μπορεί να έχει κύστη ή πέτρα που μπλοκάρει το σπέρμα στην είσοδό του στην ουρήθρα κατά την εκσπερμάτωση.

-Ψυχολογικοί παράγοντες, όπως υψηλά επίπεδα άγχους, διαταραχές ύπνου, ναρκωτικά, κάπνισμα, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, λιπαντικά, τοξίνες, αυξητικές ορμόνες στις τροφές, χημική ή θερμική έκθεση, μακρόχρονη χρήση Jacuzzi ή ζεστών μπάνιων μπορούν επίσης να προκαλέσουν ανδρική στειρότητα.

-Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις ανδρικής υπογονιμότητας, όπως σε γενετική ανωμαλία (πχ. σύνδρομο Kleinefelter) ή λόγω μη αναγνωρισμένης αιτίας μπορεί να προκληθεί πλήρης απουσία σπερματοζωαρίων κατά την εκσπερμάτωση (αζωοσπερμία).

Υπάρχουν δύο λόγοι για τους οποίους δεν ανευρίσκονται σπερματοζωάρια κατά την εκσπερμάτιση: η Αποφρακτική και η Μη Αποφρακτική Αζωοσπερμία. 

Η Αποφρακτική Αζωοσπερμία (Obstructive Azoospermia, OA), οφείλεται σε κάποια εμπλοκή στην αναπαραγωγική οδό, δηλαδή, παράγεται σπέρμα στον όρχι, αλλά παγιδεύεται μέσα σε αυτόν.

Η Μη Αποφρακτική Αζωοσπερμία (Non Obstructive Azoospermia, NOA), είναι το αποτέλεσμα σοβαρά εμποδιζόμενης ή ανύπαρκτης παραγωγής σπέρματος. Συνήθως αυξημένα επίπεδα FSH και μικρό μέγεθος όρχεων σχετίζονται με Μη Αποφρακτική Αζωοσπερμία.

Διάγνωση-εξετάσεις

Η αύξηση της ανδρικής υπογονιμότητας τα τελευταία χρόνια, έχει και κάποια κοινωνικά αίτια, όπως το stress, η υπερκόπωση που επιβάλλει ο σύγχρονος τρόπος ζωής και η ψυχολογική πίεση του εργασιακού και οικογενειακού περιβάλλοντος. Σε αυτά προστίθενται και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες που επιβαρύνουν το σύνολο της υγείας μας, όπως η μόλυνση, η κακή διατροφή, οι διάφορες ακτινοβολίες και η ακούσια ή εκούσια επίδραση τοξικών χημικών ουσιών, όπως γεωργικά φάρμακα, νικοτίνη κ.ά.

Η διάγνωση της ανδρικής υπογονιμότητας προκύπτει, συνήθως, με το πρώτο σπερμοδιάγραμμα, καθώς τα περισσότερα αίτια που προαναφέρθηκαν είναι ασυμπτωματικά. Συχνά όμως, καθυστερεί μέχρι να «διερευνηθεί» πρώτα η σύζυγος και έχει σαν αποτέλεσμα να εκπλήσσει δυσάρεστα τους άνδρες, καθώς συγχέουν την γονιμότητα με τη σεξουαλική ικανότητα.

Η απλή λοιπόν εξέταση του σπέρματος, μετά από δύο-τρεις μέρες σεξουαλικής αποχής, μαζί με τη λήψη ιστορικού και τη φυσική εξέταση του άνδρα, αποτελούν την πρώτη πράξη της διαγνωστικής διαδικασίας, η οποία θα προχωρήσει σταδιακά, εφόσον χρειασθεί, σε ειδικότερες εξετάσεις όπως:

•καλλιέργειες ούρων και σπέρματος για κάθε είδους μικροοργανισμούς (αερόβιους, αναερόβιους, άτυπους, ιούς) που μπορεί να ενοχοποιούνται για πρόκληση υπογονιμότητας.

•Ορμονικές, βιοχημικές και ανοσολογικές μετρήσεις στο σπέρμα και στο αίμα.

•Γενετικό έλεγχο με καρυότυπο και χαρτογράφηση Y χρωμοσώματος, ανίχνευση γονιδίου κυστικής ίνωσης, θραύση του DNA των σπερματοζωαρίων και οτιδήποτε νέο προκύπτει στον εξελισσόμενο αυτό τομέα.

•Απεικονιστικές εξετάσεις, όπως υπερηχογραφήματα του γεννητικού συστήματος, Doppler - Triplex των αγγείων της περιοχής και ενδεχομένως αξονικές ή μαγνητικές τομογραφίες.

Οι πληροφορίες που θα συλλεχθούν αξιολογούνται από τον ειδικό Ανδρολόγο και ορίζουν την τελική διάγνωση της αιτίας της υπογονιμότητας. Αυτή στη συνέχεια θα καθορίσει τη θεραπευτική στρατηγική που θα ακολουθηθεί, συνεκτιμώντας την κατάσταση της συντρόφου, αλλά και τις ιδιαίτερες επιθυμίες του ζευγαριού.

Πώς αντιμετωπίζεται

Οι θεραπείες για τον ανδρικό παράγοντα υπογονιμότητας ποικίλλουν από φαρμακευτική θεραπεία έως  χειρουργική επέμβαση ή ενδομήτρια σπερματέγχυση (IUI) έως εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF)). Ανάλογα με την πηγή του προβλήματος, το σπέρμα μπορεί να ληφθεί μετά από εκσπερμάτιση ώστε να χρησιμοποιηθεί σε διαδικασίες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Ευτυχώς, τα περισσότερα αίτια που προαναφέρθηκαν επιδέχονται θεραπείας με σημαντικά ποσοστά επιτυχίας. 

Η φαρμακευτική θεραπεία περιλαμβάνει αντιβιοτικά, αντιφλεγμονώδη, ορμόνες, ένζυμα, βιταμίνες, καθώς και φάρμακα ειδικών γενικευμένων παθήσεων.

Χειρουργική θεραπεία εφαρμόζεται στην κιρσοκήλη, στην αζωοσπερμία, στην κρυψορχία και σε κάποιες ανωμαλίες των έξω γεννητικών οργάνων.

Διαβάστε για τον έλεγχο γονιμότητας ανδρών