Είναι κατάλληλη η σόγια για τον καρκίνο του μαστού;

Σόγια στον καρκίνο του μαστού

Η σόγια είναι ένα ετήσιο φυτό εγγενές στη Νοτιοανατολική Ασία.

Η σόγια είναι όσπριο, μέλος της οικογένεια των μπιζελιών, και είναι πηγή υψηλής ποιότητας πρωτεΐνης. Χρησιμοποιείται σε πολλά τρόφιμα ως πρόσθετο.

Σε εργαστηριακές μελέτες, ορισμένα χημικά συστατικά της σόγιας έχουν συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού και του προστάτη. Στις  περισσότερες μελέτες που έχουν δείξει όφελος έχει χρησιμοποιηθεί ολόκληρη η πρωτεΐνη σόγιαςκαι όχι επιμέρους συστατικά της ή εκχυλίσματα.

Τα προϊόντα σόγιας συστήνονται για τις προστατευτικές τους ιδιότητες στον καρκίνο του μαστού, του προστάτη, του παχέος εντέρου και του καρκίνου του πνεύμονα. Οι επιδράσεις της σόγιας πιστεύεται ότι οφείλονται στις ουσίες που ονομάζονται ισοφλαβόνες, αν και άλλες ουσίες της μπορεί, επίσης, να συνεισφέρουν.

Ισοφλαβόνες ονομάζονται τα φυτικά οιστρογόνα ή φυτοοιστρογόνα επειδή μιμούνται (αν και ασθενώς) τα οιστρογόνα που παράγονται σε ανθρώπους και ζώα. Η γενιστεΐνη, δαϊδζεΐνη και γλυκιτεΐνη είναι ισοφλαβόνες που υπάρχουν σε μικρές ποσότητες και σε άλλα τρόφιμα, αλλά είναι πιο άφθονα στη σόγια.

Ως πηγή πρωτεϊνών, τα προϊόντα σόγιας προωθούνται ως μια πιο υγιεινή εναλλακτική λύση αντί για το κρέας και ως βοήθημα για την απώλεια βάρους. Τα προϊόντα σόγιας χρησιμοποιούνται, επίσης, για να μειώσουν τη χοληστερόλη και την αρτηριακή πίεση και για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης και της οστεοπόρωσης. Η πρωτεΐνη σόγιας σε μια δίαιτα χαμηλή σε κορεσμένα λίπη και χοληστερόλη, επίσης, προωθείται ως μια μέθοδος για να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου των καρδιακών παθήσεων.

Η σόγια μπορεί να καταναλωθεί σε πολλές μορφές, όπως tofu, γάλα σόγιας, καβουρδισμένη σόγια, σκόνη σόγιας και φυτική πρωτεΐνη. Σκόνες πρωτεΐνης σόγιας και μπάρες είναι διαθέσιμες στα καταστήματα διατροφής. Οι σκόνες μπορούν να προστεθούν σε ποτά ή να χρησιμοποιούνται στο μαγείρεμα. Η σόγια είναι διαθέσιμη ως συμπλήρωμα διατροφής και σε κάψουλες ή χάπια. Συμπληρώματα ισοφλαβονών είναι, επίσης, διαθέσιμα, αν και οι περισσότερες εξετάσεις που δείχνουν όφελος έχουν χρησιμοποιήσει ολόκληρη την πρωτεΐνη σόγιας. Η ποσότητα της ισοφλαβόνης ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο των προϊόντων σόγιας. Πρωτεΐνη σόγιας και ισοφλαβόνες δεν περιέχονται σε σάλτσα σόγιας ή σογιέλαιο.

Η σόγια έχει χρησιμοποιηθεί ως πηγή τροφής για περισσότερο από 5.000 χρόνια. Σήμερα, υπάρχουν περισσότερες από 2.500 ποικιλίες σόγιας που καλλιεργούνται σε όλο τον κόσμο. Τα φυτικά οιστρογόνα (φυτοοιστρογόνα)εντοπίστηκαν για πρώτη φορά στις αρχές του 1930. Εκείνη την εποχή ανακαλύφθηκε ότι η σόγια περιέχει ενώσεις που είναι σαν τα οιστρογόνα. Οι επιστήμονες άρχισαν να μελετούν το ρόλο που διαδραματίζουν οι ισοφλαβόνες στη μείωση του κινδύνου καρκίνου του μαστού στη δεκαετία του 1960. Σε μια προοπτική μελέτη του 1981 στην Ιαπωνία, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η καθημερινή πρόσληψη σόγιας, συνδέθηκε με χαμηλότερα ποσοστά θανάτου από καρκίνο του στομάχου σε περισσότερους από 260.000 άνδρες και γυναίκες. Εκείνη την εποχή, άλλες μελέτες για τη σόγια άρχισαν να δημοσιεύονται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τον Οκτώβριο του 1999, η αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) επισήμανε το ρόλο της σόγιας στη μείωση των καρδιακών παθήσεων.

Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι οι ισοφλαβόνες στη σόγια, όπως η γενιστεΐνη, η δαϊδζεΐνη και η γλυκιτεΐνη, παίζουν ένα ρόλο στη μείωση του κινδύνου του καρκίνου. Ένας αριθμός εργαστηριακών πειραμάτων σε ζώα και ανθρώπους δείχνουν ότι η σόγια μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο αρκετών τύπων καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του μαστού, του προστάτη, των ωοθηκών, και του καρκίνο της μήτρας.

Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι η επίδραση της σόγιας για τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού εξαρτάται από την ηλικία που καταναλώνεται. Θεωρείται ότι η υψηλή πρόσληψη σόγιας από νεαρές γυναίκες που ο μαστός είναι σε ανάπτυξη και τα επίπεδα οιστρογόνων είναι σχετικά υψηλά μπορεί να προσφέρει κάποια προστασία. Ωστόσο, δεν είναι σαφές εάν η πρόσληψη σόγιας μετά την εμμηνόπαυση, όταν τα επίπεδα οιστρογόνων είναι φυσιολογικά χαμηλά, έχουν κάποιο όφελος ή θα μπορούσαν, ακόμη και να είναι επιβλαβή.

Αρκετές κλινικές μελέτες σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού έχουν γίνει για να γίνει σαφές εάν οι κάψουλες σόγιας μπορεί να βοηθήσουν στα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. Τα αποτελέσματα δεν έδειξαν σημαντική βελτίωση στις εξάψεις.

Αρκετές μελέτες σε άνδρες με καρκίνο του προστάτη έχουν δείξει ότι τα τρόφιμα σόγιας και/ή τα συμπληρώματα μπορεί να μειώσουν τα επίπεδα του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA ), μια ουσία που συνήθως αυξάνει, καθώς μεγαλώνει ο καρκίνος του προστάτη. Αν και τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, απαιτείται περαιτέρω έρευνα.

Η σόγια και τα τρόφιμα σόγιας, έχει αποδειχθεί σε κλινικές δοκιμές, ότι προκαλούν  μείωση της χοληστερόλης και μείωση της πίεσης του αίματος.

Επιλέγοντας τρόφιμα από μια ποικιλία από φρούτα, λαχανικά και άλλες φυτικές πηγές, όπως τα καρύδια, διάφοροι σπόροι, τα δημητριακά ολικής αλέσεως και τα φασόλια είναι πιθανό να υπάρχει σημαντικό όφελος.

Πιο πρόσφατες διατροφικές οδηγίες της Αμερικανικής Εταιρείας Καρκίνου συνιστούν να τρώτε μια ισορροπημένη διατροφή με έμφαση στις φυτικές πηγές, η οποία περιλαμβάνει:

• 2 ½ φλιτζάνια λαχανικών και φρούτων κάθε μέρα
• Δημητριακά ολικής αλέσεως
• Περιορισμός επεξεργασμένου κρέατος (όπως μπέικον, λουκάνικα, αλλαντικά) και κόκκινου κρέατος (μοσχάρι, χοιρινό, αρνί)
• Ισορροπία στην πρόσληψη θερμίδων και στη σωματική δραστηριότητα για να διατηρήσετε ένα υγιές βάρος
• Περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ

Υπάρχουν πιθανά προβλήματα ή επιπλοκές από τη σόγια;

Τα τρόφιμα σόγιας είναι μια εξαιρετική πηγή πρωτεΐνης και μπορεί να είναι μια καλή επιλογή για διατροφή χωρίς κρέας. Η σόγια περιέχει πολλά φυτοχημικά, μερικά από τα οποία έχουν ασθενή δραστικότητα οιστρογόνου και φαίνεται να προστατεύουν έναντι ορμονοεξαρτώμενων καρκίνων. Άλλες ενώσεις στη σόγια έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες και μπορεί να έχουν αντικαρκινικές επιδράσεις. Τα τρόφιμα αυτά μπορούν, ακόμη και να βοηθήσουν την ταμοξιφαίνη να λειτουργήσει καλύτερα.

Οι παρενέργειες από τη σόγια είναι σπάνιες, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν, περιστασιακά, εντερικά προβλήματα, όπως πόνος στο στομάχι, χαλαρά κόπρανα και διάρροια. Τρώγοντας σόγια θεωρείται γενικά ασφαλής για όσους δεν είναι αλλεργικοί σε αυτή.

Τα συμπληρώματα ισοφλαβονών δεν έχουν μελετηθεί σε έγκυες γυναίκες και μπορεί να υπάρχει κίνδυνος για το έμβρυο, γιατί περιέχουν ισοφλαβόνες σε μεγάλες ποσότητες. Τα τρόφιμα που είναι κατασκευασμένα από σόγια θεωρούνται ασφαλή στην εγκυμοσύνη.

Μερικοί άνθρωποι είναι αλλεργικοί σε πρωτεΐνες σόγιας και μπορεί να έχουν σοβαρές ή απειλητικές για τη ζωή αντιδράσεις στη σόγια που περιέχουν τα τρόφιμα ή τα συμπληρώματα. Τα συμπτώματα της αλλεργικής αντίδρασης μπορεί να είναι ήπια, όπως φτέρνισμα ή ρινική καταρροή ή πιο σοβαρά, με εξάνθημα, κνίδωση, κνησμό, δυσκολία στην αναπνοή ή την κατάποση, ζάλη ή τάση για λιποθυμία, και πτώση της αρτηριακής πίεσης (shock). Αλλεργικά άτομα πρέπει να αποφεύγουν όλες τις μορφές της σόγιας και τα συμπληρώματα. Η σόγια πρέπει να αποφεύγεται και σε διαταραχή του θυρεοειδούς ή βρογχοκήλη.

Οι διαμάχες για τη σόγια

Η σόγια περιέχει όλα τα αμινοξέα που είναι σημαντικά για την ανθρώπινη διατροφή. Οι τροφές σόγιας περιέχουν ισοφλαβόνες (φυτοοιστρογόνα). Οι ισοφλαβόνες έχουν ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες, και μπορεί να είναι σε θέση να αποτρέψουν βλάβη των κυττάρων (οξείδωση), που προκαλούνται από τις ελεύθερες ρίζες. Οι ισοφλαβόνες σόγιας μπορεί να λειτουργήσουν σαν αδύναμα οιστρογόνα,και μπορεί να μπλοκάρουν τους υποδοχείς οιστρογόνων, με παρόμοιο τρόπο με την ταμοξιφαίνη για να αποφευχθεί η ευαισθητοποίηση από τα οιστρογόνα σε ορμονοευαίσθητο καρκίνο μαστού. Ένα μεγάλο πλεόνασμα φυσικών οιστρογόνων, θεωρητικά θα μπορούσε να τροφοδοτήσει την ανάπτυξη ενός όγκου του μαστού, όπως ένα συμπλήρωμα σε συμπυκνωμένη μορφή.

Αλλά τι γίνεται με τις Ασιάτισσες που μεγαλώνουν με tofu; Ας δούμε τα ποσοστά του καρκίνου του μαστού.

Οι γυναίκες καταναλώνουν, συνήθως, σόγια στην παιδική ηλικία, η οποία μπορεί να είναι το κλειδί για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού. Τον Απρίλιο του 2008, μια ιαπωνική μελέτη δημοσιεύθηκε για την κατανάλωση σόγιας και τα ποσοστά του καρκίνου του μαστού. Σε αυτή τη μελέτη, ο Δρ Iwasaki και η ομάδα του μελέτησαν 24.226 γιαπωνέζες γυναίκες ηλικίας 40 έως 69. Η μελέτη διήρκησε 10,6 χρόνια και οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δείγματα αίματος και ούρων για να μετρούν τα επίπεδα ισοφλαβονών. Οι γυναίκες που είχαν τα πιο σταθερά υψηλά επίπεδα genistein (ισοφλαβόνες από σόγια) είχαν τα χαμηλότερα ποσοστά καρκίνου του μαστού.

Σόγια διατροφής Versus συμπληρώματα διατροφής σόγιας

Οι ισοφλαβόνες που βρέθηκαν στη σόγια, στο σουσάμι και στα όσπρια έχουν περίπου το ένα εκατοστό της δράσης των φυσικών γυναικείων οιστρογόνων. Εάν παίρνετε ισοφλαβόνες από διαιτητικές πηγές δεν υπάρχει πρόβλημα. Οι πολύ υψηλές συγκεντρώσεις αυτών των ισοφλαβονών σε συμπληρώματα διατροφής θεωρητικά θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού. Εάν παίρνετε συμπληρώματα σόγιας για τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, μιλήστε με το γιατρό σας για το τι επίπεδα ισοφλαβονών μπορεί να είναι ασφαλή για σας.

Μερικοί ερευνητές προειδοποιούν τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ότι οι πολύ υψηλές δόσεις σόγιας, ιδίως υπό τη μορφή των συμπληρωμάτων που περιέχουν υψηλές ποσότητες ισοφλαβονών σόγιας, μπορεί να είναι επικίνδυνες. Οι μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με ορμονοευαίσθητο καρκίνο του μαστού, που λαμβάνουν αντοιστρογόνα, όπως η ταμοξιφαίνη, ή έναν αναστολέα αρωματάσης, λένε ότι είναι καλύτερα να απέχουν από τη σόγια, γιατί η genistein μπορεί να εξουδετερώσει τη φαρμακευτική αγωγή και να την κάνει λιγότερο αποτελεσματική. Μετά από, συνήθως, 5 χρόνια, όταν θα έχει ολοκληρωθεί η θεραπεία οι γυναίκες μπορούν να αρχίσουν να περιλαμβάνουν σόγια στη διατροφή τους και πάλι, σε μέτριες ποσότητες. Αν δεν θέλουν οι γυναίκες να πάρουν αντιοιστρογόνα ή αντενδείκνυται η χορήγηση αντιοιστρογόνων για άλλους λόγους η διατροφή με σόγια είναι απαραίτητη.

Γι΄αυτό οι ειδικοί συστήνουν να λαμβάνονται οι ισοφλαβόνες από τα τρόφιμα και όχι από συμπληρώματα διατροφής. Η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία αναφέρει ότι τα συμπυκνωμένα εκχυλίσματα από ισοφλαβόνες σόγιας μπορεί να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη του όγκου, και θα πρέπει να αποφεύγονται. Οι γυναίκες στην ιαπωνική μελέτη που είχαν τα χαμηλότερα ποσοστά καρκίνου του μαστού είχαν καταναλώσει σόγια από την παιδική ηλικία, ή, τουλάχιστον, από την προεφηβεία. Μετα-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες δεν πρέπει να το παρακάνουν με τα προϊόντα σόγιας, επειδή οι ισχυρές ισοφλαβόνες μιμούνται τα φυσικά οιστρογόνα, που τροφοδοτούν το 80% όλων των περιπτώσεων του καρκίνου του μαστού. Ενήλικες που ξεκινούν μια διατροφή που περιλαμβάνει 25 γραμμάρια σόγια από τρόφιμα καθημερινά θα έχουν κάποιο όφελος από τις ισοφλαβόνες σόγιας (μείωση της χοληστερόλης, βελτίωση της υγείας της καρδιάς), αλλά δεν θα κερδίσουν την ίδια προστασία από τον καρκίνο, όπως οι άνθρωποι που τρώνε σόγια τακτικά σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους.
Άρα η διαιτητική σόγια είναι κατάλληλη και απαραίτητη τόσο για την πρόληψη όσο και για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού.

Βιβλιογραφία

cancer.org