Ωτοσκόπηση

Η ωτοσκόπηση εκτελείται με το ωτοσκόπιο. 

Η ωτοσκόπηση είναι η επισκόπηση του έξω ακουστικού πόρου, του τυμπανικού υμένα και σε διάτρηση του τυμπανικού υμένα ενός τμήματος ή ολόκληρου του κοίλου του τυμπάνου.

Η ωτοσκόπηση εκτελείται με το ωτοσκόπιο η διάμετρος του οποίου είναι ανάλογη με το εύρος του έξω ακουστικού πόρου με τον κατάλληλο τεχνητό φωτισμό με ένα κάτοπτρο (αυτόφωτο, απλό ετερόφωτο, ειδικό ηλεκτρικό ωτοσκόπιο με φωτεινή πηγή στο ωτοσκόπιο)

Τεχνική της ωτοσκόπησης

Έλκεται το πτερύγιο επάνω και πίσω, για να ευθιασθεί ο έξω ακουστικός πόρος, εισάγεται το κατάλληλο ωτοσκόπιο με ήπιες κινήσεις στον έξω ακουστικό πόρο, μέχρι περίπου το τέλος του τριχωτού του δέρματος του πόρου και κατευθύνονται οι ακτίνες του φωτός με το κάτοπτρο προς τον πυθμένα  του έξω ακουστικού πόρου.

Η φωτεινή πηγή, οι οφθαλμοί και το αυτί θα πρέπει να βρίσκονται στο ίδιο ύψος για την καλύτερη συγκέντρωση των ακτίνων, στον πυθμένα του έξω ακουστικού πόρου.

Αρχικά επισκοπείται ο έξω ακουστικός πόρος, αναζητούνται παθολογικές αλλοιώσεις στα τοιχώματά του (ερυθρότητα, οίδημα, πρόπτωση, στένωση) και ακόμη βύσμα κυψέλης ή ξένο σώμα εντός του πόρου.

Στη συνέχεια το βλέμμα μετακινείται κατά μήκος του κάτω τοιχώματος και επισκοπεί τον τυμπανικό υμένα και αναζητούνται τα χαρακτηριστικά οδηγά σημεία (φωτεινός κώνος, τεταμένη μοίρα, ομφαλός, χαλαρά μοίρα, σφυραία ταινία που είναι η λαβή της σφύρας, κεφαλή της σφύρας που δεν είναι ορατή, ο άκμονας που δεν είναι ορατός και η μακρά απόφυση του άκμονα. Συγκεκριμένα διακρίνει ο εξαταστής τη σφυραία ταινία που οφείλεται στη λαβή της σφύρας που προσκολλάται από πίσω στον τυμπανικό υμένα, η οποία απολήγει περίπου στο μέσο και αντιστοιχεί στο βαθύτερο σημείο του υμένα που ονομάζεται ομφαλός. Το άνω άκρο της σφυραίας ταινίας αντιστοιχεί στο σφυραίο έπαρμα που σχηματίζεται από τη βραχεία απόφυση της σφύρας από το οποίο ξεκινούν η πρόσθια και οπίσθια σφυροτυμπανική πτυχή. Οι πτυχές αυτές προσδιορίζουν τα όρια μεταξύ της τεταμένης και χαλαρής μοίρας του τυμπανικού υμένα.

Κατά την ωτοσκόπηση αξιολογείται η χροιά, η θέση, η ακεραιότητα ή όχι του τυμπανικού υμένα και η κινητικότητά του.

Η χροιά της τυμπανικής μεμβράνης φυσιολογικά είναι μαργαριταροειδής, γκρίζα, με χαρακτηριστική φωτεινή τριγωνική περιοχή (φωτεινός κώνος), της οποίας η κορυφή αντιστοιχεί στον ομφαλό και η βάση στην περιφέρεια προς τα κάτω και πρόσω. Ο φωτεινός κώνος παράγεται από την αντανάκλαση του φωτός που προσπίπτει στον τυμπανικό υμένα.

Η μεταβολή της χροιάς του τυμπανικού υμένα, η εξαφάνιση του φωτεινού κώνου και η προβολή του τυμπανικού υμένα παρατηρείται στην οξεία μέση πυώδη ωτίτιδα ή και σε ειδικές περιπτώσεις, όπως το αιματοτύμπανο, παραγαγγλίωμα του μέσω ωτός, όγκους του μέσω ωτός, όπως και όταν σπάνια προβάλλει η έσω σφαγίτιδα στην κοιλότητα του μέσου ωτός.

Η αξιολόγηση της θέσης του τυμπανικού υμένα κατά την ωτοσκόπηση παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Αποκαλύπτει ειδικές παθολογικές καταστάσεις που δυνατόν να έχουν σχέση με την παθολογική λειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας και γενικά την παθογένεια των παθήσεων του μέσου ωτός. 

Ειδικότερα η βράχυνση και η εντονότερη διαγραφή της λαβής της σφύρας και της βραχείας απόφυσής της σε συνδυασμό με την μεταβολή και την μερική εξαφάνιση του φωτεινού κώνου υποδηλώνει την εισολκή του τυμπανικού υμένα με μετατόπιση προς τα έσω, σαν αποτέλεσμα πλημμελούς αερισμού του μέσου ωτός, λόγω δυσλειτουργίας της ευσταχιανής σάλπιγγας.

Εάν η μετατόπιση του τυμπανικού υμένα προς τα μέσα είναι μεγαλύτερη, τότε ο τυμπανικός υμένας έρχεται σε άμεση επαφή με τη μακρά απόφυση του άκμονα και την κεφαλή του αναβολέα ή και προσκολλάται στο ακρωτήριο με αποτέλεσμα ο εξεταστής να διακρίνει με ευχέρεια τα ανατομικά σημεία του μέσου αυτιού. Στις περιπτώσεις αυτές δυνατόν ο εξεταστής να υποθέσει την ύπαρξη διάτρησης του τυμπανικού υμένα.

Η ορθή αξιολόγηση της ακεραιότητας ή όχι του τυμπανικού υμένα αποτελεί προϋπόθεση για την  διάγνωση των παθήσεων του μέσου ωτός. 

Οι διατρήσεις του τυμπανικού υμένα διακρίνονται σε κεντρικές και περιφερειακές, όπως και σε διατρήσεις της τεταμένης και χαλαρής μοίρας.

Σε διατρήσεις της τεταμένης μοίρας, εάν τα χείλη της διάτρησης περιβάλλονται εξ ολοκλήρου από τον τυμπανικό υμένα η διάτρηση είναι κεντρική. 

Περιφερική είναι όταν μέρος της περιφέρειάς της σχηματίζεται από την τυμπανική αύλακα

Γενικά οι διατρήσεις διακρίνονται σαν πρόσθιες, κάτω και οπίσθιες ανάλογα με τη θέση τους σε σχέση με τη λαβή της σφύρας. Όταν η διάτρηση εντοπίζεται στη χαλαρά μοίρα της τυμπανικής μεμβράνης ονομάζεται διάτρηση του επιτυμπανίου και υποδηλώνει πιθανό επίκτητο πρωτοπαθές χολοστεάτωμα.

Ενίοτε η ακέραια τυμπανική μεμβράνη είναι ουλώδης ή καλύπτεται από τυμπανοσκληρυντικές πλάκες, οι οποίες με φυσιολογική ακοή υποδηλώνουν αποδραμούσα μέση ωτίτιδα.

Η φυσιολογική διαφάνεια της τυμπανικής μεμβράνης δια μέσου της οποίας ο εξεταστής διακρίνει ορισμένα ανατομικά στοιχεία του μέσου ωτός, όπως τον άκμονα ή την κεφαλή του αναβολέα, μεταβάλλεται όταν αυτή έχει παχυνθεί ή το μέσο αυτί έχει πληρωθεί με υγρό (εκκριτική ωτίτιδα).

Η ύπαρξη υγρού στο μέσο αυτί με ακέραια τυμπανική μεμβράνη γίνεται αντιληπτή με την ανεύρεση της ελεύθερης επιφάνειας του υγρού σαν γραμμής ή τρίχας στην επιφάνεια του τυμπανικού υμέαν ή και την διαπίστωση ύπαρξης φυσαλίδων (εκκριτική ωτίτιδα).

Βιβλιογραφία

Μαθήματα ΩΡΛ, Αδαμόπουλος Γ., Παπαφράγκου Κ., Φερεκύδης Ε., Τζαγκαρουλάκης Α., Κανδηλώρος Δ., Μανωλόπουλος Λ., Πανεπιστήμιο Αθηνών